مری لوله درازی است بین ستون فقرات و جناغ که در دنباله حلق قرار دارد و معده را با حلق مربوط می سازد ؛ و سرطان آن ، پنجمین سرطان شایع در دنیاست که بیشتر در مردان رخ می دهد . متاسفانه به دلیل تشخیص دیر هنگام سرطان مری ، اکثرا مرگ زا و کشنده است .
سرطان مری ( Esophageal cancer ) عبارت است از رشد بافت سرطانی در مری که در آن سلولها بدون کنترل شروع به تقسیم میکنند. سرطانهایی که در مری آغاز میشوند معمولاً در 13سانتیمتری پایینی مری در جایی که مری در قفسه سینه طی مسیر میکند رخ میدهند. سرطان مری در افراد بیشتر از 50 سال و در هر دو جنس ایجاد میشود اما در مردان شایعتر است.
این نوع سرطان در کمربندی از آسیا ، شمال ایران ( گرگان ، ترکمن صحرا ، هشتپر ) حول کشورهای چین ، جمهوریهای آسیایی شوروی سابق ، مغولستان – شایعتر است .
تومورهای مری دو نوع خوش خیم و بدخیم هستند . در شهرهای شمالی ایران به دلیل استفاده مکرر از غذاهای نمک دار برای تمام وعده های ناهار یا شام استعداد و آمادگی بیشتر به سرطان مری را دارند .
- علل :
گرچه اکثر علل ناشناخته هستند. اما سیگار کشیدن و استعمال سایر فراورده های دخانی ، تریاک کشیدن ، نوشیدن مشروبات الکلی ، نوشیدن چای داغ ، از عوامل بروز این سرطان است . از دیگر عوامل می توان مصرف ماهی دودی ، اغذیه نمک سود مانند کلم شور و خیارشور به مقادیر زیاد در طی سال ، ماهی شور ، ترشی جات ، سموم قارچها ، کمبودهای ویتامینی ، املاح و ترکبیات معدنی و شیمیایی و علل ناشناخته را نام برد .
اکثر سرطانهای مری از خود مری آغاز میشوند، اما در بعضی موارد هم، سرطان از جای دیگر به مری گسترش مییابد. سرطان مری ارثی نیست.
سرطان مری در سیاهپوستان شایعتر از سفیدپوستان است. در ایالات متحده حدود شش مورد جدید به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر در سال شناخته میشود که یک تا دو درصد تمام مرگ و میرهای ناشی از بدخیمیها را تشکیل میدهد.
در مناطقی از آسیا از استانهای شمالی چین تا کرانههای دریای خزر در ایران شیوع بیماری بیش از ۱۰۰ مورد به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است به طوری که ۲۰ درصد مرگ و میرهای ناشی از بدخیمی در اثر این سرطان است. مناطق یاد شده را اصطلاحاً «کمربند سرطان مری» مینامند.
- علائم بالینی:
اختلال بلع ، درد زیر جناغ ، بی اشتهایی ، کاهش وزن ، خشونت صدا ، خونریزیهای پنهان گوارشی ، درد ، عفونتهای مکرر ریوی .
- علایم شایع
مشکل یا درد بههنگام بلع
کاهش وزن سریع
استفراغ مخاط خونآلود
- تشخیص :
رادیوگرافی با بلع باریم ( ماده حاجب ) ، آندوسکوپی ، نمونه برداری .
مراحل سرطان مری:
سرطان مری چهار مرحله دارد
مرحلهی یک:
سرطان تنها در قسمت سطحی مخاط مری دیده میشود.
مرحلهی دو:
سرطان به قسمتهای عمقیتر و یا عقدههای لنفی اطراف مری نفوذ کرده است.
مرحلهی سه:
سرطان به عمقیترین نقاط دیوارهی مری نفوذ کرده است و عقدههای لنفی و بافتهای اطراف را نیز مورد حمله قرار داده است.
مرحلهی چهار:
سرطان به دیگر نقاط بدن دستاندازی کرده است. کبد، استخوانها، ریهها و مغز شایعترین محل دست اندازی سرطان مری هستند.
- عوامل افزایشدهنده خطر
سیگار کشیدن
سوء مصرف الکل
سابقه وجود تومور در سر و گردن
بیماری سلیاک
فتق معده
تنگی مری
کمبود آهن
ترش کردن مزمن
پیشگیری
سیگار نکشیدن
هرگز الکل ننوشید.
نوشیدن چای داغ، استعمال دخانیات، مصرف الکل، خوردن مواد اسیدی و قلیایی و در نهایت وراثت را از مهمترین عوامل پرخطر در بروز سرطان مری میدانند.
با توجه به شیوع مصرف ناس در استان خراسان یا برنجخواری در استانهای گلستان، گیلان و مازندران و همچنین نوشیدن چای داغ در استان آذربایجان شرقی را میتوان جزو علل بروز دومین سرطان شایع کشور در این مناطق برشمرد.
نتایج گروهی از پژوهشگران ژاپنی نشان داد بر اثر مصرف فراوان برنج، میزان ویتامین B1 دریافتی کاهش و قوام مخاط مری در بخش فوقانی دستگاه گوارش افزایش مییابد که این تغییرات در دراز مدت به نفع سرطان مری است.
ریفلاکس:
ریفلاکس عبارت است از بازگشت محتویات همراه با اسید معده به مری و آسیب مخاط مری که در نتیجهی آن بیماری مری بارت و در انتها سرطان مری ایجاد میشود.
عوامل مختلفی در ریفلاکس دخیلاند که از جمله میتوان به افزایش حجم معده در اثر پرخوری، مصرف الکل، دراز کشیدن بلافاصله پس از صرف غذا و… اشاره کرد.
التهاب مری:
یا ازوفاژیت که در اثر عوامل مختلفی از جمله انواع عفونتها ایجاد میشود.
مصرف سیگار و الکل:
باعث ایجاد التهاب و آزردگی مری شده و همچنین دارای عوامل سرطانزا نیز هستند.
مصرف مایعات داغ و سوزاننده:
مانند چای و قهوه داغ که با سوزاندن و التهاب مری احتمال ابتلا را افزایش میدهند. برای مثال، مصرف چای داغ در استانهای آذری زبان ایران یکی از عوامل اصلی شیوع سرطان مری است. همچنین برخی مایعات اسیدی و قلیایی نیز به آسیب و التهاب مری کمک میکنند.
رژیم غذایی:
مصرف مواد پیشساز سرطانزا مانند نیتریتها که به مادهی سرطانزای نیتروزآمین تبدیل میشوند و به وفور در مواد غذایی مانند سوسیس و کالباس وجود دارند، به شدت خطر ابتلا به انواع سرطان به خصوص سرطانهای گوارشی و مری را افزایش میدهند.
وراثت و جهشهای ژنتیکی:
همانند دیگر سرطانها خطر ابتلا را بالا میبرند.
سابقهی قبلی:
سابقهی قبلی در ابتلا به سرطانهای سر و گردن میتواند خطر ایجاد سرطان مری را افزایش دهد.
چاقی:
خطر ابتلا را تا چهار برابر افزایش میدهد. محققان حدس میزنند بین چاقی و افزایش ریفلاکس ارتباطی وجود داشته باشد.
بیماریها:
همچون بیماری سلیاک، سندرم هاول ـ اوانس و سندرم پلومر ـ وینسون در بالا رفتن خطر درگیری با سرطان مری نقش دارند.
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV):
که یک ویروس مولد تومور و سرطان است.
- آیا سن و جنس هم در بیماری سرطان مری تاثیری دارد یا خیر ؟
جواب : در سرطان مری جنس هیچ تاثیری ندارد یعنی اینکه بگوییم مثلاً زنان بیشتر مبتلا می شوند نسبت به مردان ، چنین چیزی وجود ندارد ، البته افرادی که گرفتار می شوند بیشتر کسانی هستند که در دهه 6 ، 7 عمرشان قرار دارند.
البته امروزه متاسفانه سرطان مری در بین افرادی که جوانتر هم هستند دیده می شود. سرطان مری بیشتر کسانی را مبتلا می کند که زمینه رفلکس وجود دارد بنابراین کسانی که رفلکس دارند مثلا کسانی که ترش می کنند و سوزش سردل دارند باید این موضوع را جدی بگیرند .
- انواع سرطان مری:
سرطان مری بر دو نوع اصلی است:
۱. کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC): یکی از دو نوع مهم سرطان مری است. مصرف الکل و سیگار، نقش فوقالعاده موثری در ایجاد این نوع سرطان ایفا میکند. سلولهای بافت پوششی سنگفرشی مری در این حالت سرطانی میشوند.
در سرتاسر دنیا این نوع سرطان ۸۰ درصد سرطانهای حاصله در مری را تشکیل میدهد. این نوع سرطان مرحلهی طولانیتری از دورهی درجا (این سیتو) را دارد.
ابتدا ضایعات ضخیم شدهی پلاک مانندی ظهور پیدا کرده که پس از ماهها تا سالها به یکی از سه شکل زیر در میآیند:
الف) تودههای پولیپ مانند برجسته به داخل مجرای مری که در بیشتر موارد باعث گرفتگی مجرا میشوند.
ب) زخمهای بدخیم که گسترش عمقی یافته و گاهی به داخل مجاری تنفسی، سرخرگ آئورت یا دیگر مکانها نفوذ و تهاجم مییابند.
ج) بدخیمیهای منتشر که سبب ضخیم شدن، سفتی دیواره و باریک شدن مجرای مری خواهند شد.
این نوع سرطان حدود ۲۰ درصد موارد از قسمت گردنی و سینهای فوقانی، ۵۰ درصد از یک سوم میانی و ۳۰ درصد از یک سوم تحتانی مری منشأ میگیرد.
۲. آدنوکارسینوم (Adenocarcinoma): این نوع سرطان مری نیز در سالیان اخیر رشد زیادی در جوامع غربی داشته است. در ایالات متحده افزایش بسیار زیاد (سه تا پنج برابر در ۴۰ سال اخیر) شیوع این شکل از بدخیمی، باعث پیشی گرفتن آن از نوع اول شده است.
آدنوکارسینوم برخلاف کارسینوم سلول سنگفرشی معمولاً در یک سوم انتهای مری واقع میشوند. بیماری مری بارت (Barrett Esophagus) که در آن مخاط سنگفرشی طبیعی انتهای تحتانی مری با مخاط استوانهای حاوی سلولهای ترشحی (مشابه بافت روده) جایگزین شدهاند، مهمترین عامل بروز این نوع سرطان مری است.
- پیشگیری:
بهترین راه پیشگیری از سرطان مری ، عدم استعمال دخانیت و پرهیز از تریاک ، خودداری از نوشیدن مشروبات الکلی و چای داغ و خوراکیهای نمک سود است . افرادی که در بلع غذاهای جامد دچار مشکل باشند ، اما مایعات را به آسانی می توانند بخورند باید به پزشک مراجعه کنند .
در صورت بروز هرگونه اختلال گوارشی که بیش از 5 روز طول بکشد به پزشک مراجعه نمایید.
- عواقب موردانتظار
این بیماری در حال حاضر علاجناپذیر است. تشخیص زودهنگام و درمان تهاجمی تنها شانس بقای فرد بهشمار میروند. در هر صورت، میتوان علایم را رفع نمود یا تحت کنترل درآورد.
تاکنون چند مورد سرطان مری وجود داشته که سرطان بدون هیچ دلیل مشخصی خوب شده است. تحقیقات در رابطه با علل و روشهای درمانی این بیماری ادامه دارند، بنابراین امید میرود که درمانهای روزبهروز بهتری ابداع شوند و نهایتاً بتوان این سرطان را معالجه نمود.
- عوارض احتمالی
اگر درمان فوراً آغاز نشود، سرطان مری سریعاً به ریهها و کبد گسترش مییابد.
- درمان
اصول کلی:
جراحی ، شیمی درمانی و اشعه درمانی .
برای تشخیص اقدامات زیر ممکن است انجام شوند: نمونهبرداری از تومور؛ عکسبرداری از دستگاه گوارش فوقانی (از جمله مری)؛ سیتی اسکن؛ ازوفاگوسکوپی (با استفاده از یک نوع وسیله برای دیدن داخل مری که سر آن یک منبع نوری قرار دارد).
درمان سرطان مری عبارت است از جراحی، اشعهدرمانی، شیمیدرمانی، یا ترکیبی از آنها
داروها
امکان دارد داروهای ضد درد یا مخدرها برای رفع درد تجویز شوند.
آرامبخشها برای کم کردن اضطراب
گاهی داروهای ضد سرطان
آنتیکولینرژیکها یا مسدودکنندههای کانال کلسیم برای اسپاسم (گرفتگی) مری
فعالیت
تا آنجا که میتوانید فعالیت خود را حفظ کنید.
رژیم غذایی
غذاهای نرم تا مایعات. از خوردن شکلات، الکل، و چربی پرهیز کنید.
پیش از جراحی امکان دارد نیاز به حمایت مخصوص تغذیهای وجود داشته باشد (گذاشتن لوله تغذیه در معده و دادن رژیم اختصاصی از این راه).
در این شرایط به پزشک خود مراجعه نمایید
اگر شما یا یکی از اعضای خانوادهتان علایم سرطان مری را دارید، خصوصاً مشکل در بلع
اگر علیرغم درمان، درد بدتر و غیرقابل تحمل شود.
اگر دچارعلایم جدید وغیرقابل توجیه شده اید. داروهای مورد استفاده در درمان ممکن است عوارض جانبی بههمراه داشته باشند.
براساس یافته های علمی دربروز بیماری سرطان مری با میزان مرگ و میر بالا و سرطان معده به علت شیوع بسیار در دنیا عوامل زمینه ساز متعددی از قبیل تغذیه، ژنتیک و عوامل محیطی در اتیولوژی این بیماری ها مطرح می باشد.
از سوی دیگر کاهش میزان کلی ابتلا به این بیماری ها در طی سالهای اخیر این امیدواری را در جامعه پژشکی و تحقیقاتی ایجاد کرده که بتوان عوامل محیطی موثر در ایجاد آنها را اصلاح کرده و موارد ابتلا را نیز کاهش داد.
در این زمینه استان گلستان درخصوص سرطان مری رتبه اول کشور و جهان را دارد و به گفته مسوول پروژه تحقیقات سرطان مری در استان این درحالی است که طی 30سال اخیر این روند کاهش داشته است.
دکتر “رضا ملک زاده” با بیان اینکه شیوع سرطان مری در گلستان و بخصوص در شرق این استان نسبت به غرب آن بیشتر است، اضافه کرد: در شرق استان میزان شیوع به حدود 45 در هر صد هزار نفر و در غرب استان به 20 در هر صد هزار نفر در سال می رسد.
به گفته وزیر پیشین بهداشت کشور، در استان گلستان به طور متوسط هر سال 300 مورد ابتلا به سرطان مری داریم.
از سوی دیگر از نظر بروز سرطان های مری و معده طبق گزارش ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت استان گلستان طی سال 1385بروز استاندارد شده سنی سرطان مری 40/9در صدهزار نفر و در سرطان معده 21/7در صد هزار نفر بود که در دو جنس به عنوان دو سرطان اول منطقه شناخته شده اند.
به گفته پزشکان عوامل خطر متعددی در ایجاد سرطان های مری و معده نقش دارند که مصرف تنباکو، نوشیدن مشروبات الکلی، کمبود ویتامین ها و عناصر کمیاب، نوشیدنی های داغ و آلودگی فراورده های خوراکی با مواد سرطان زایی از قبیل نیتروزآمین ها و سموم قارچی در ایجاد سرطان مری بسیار مورد توجه است.
همچنین در سرطان معده دخالت عواملی مانند رژیم غذایی، مواد شیمیایی برونزاد، عوامل سرطان زای تولید شده در دستگاه گوارش، عوامل ژنتیکی و عوامل عفونی مشخص شده است.
در این زمینه دکتر”شهریار سمنانی” رییس دانشگاه علوم پزشکی گلستان با بیان اینکه گلستان از دیرباز به عنوان قطب سرطان مری در دنیا و کشور مطرح بوده است، به خبرنگار ایرنا می گوید: 30 سال پیش شیوع سرطان مری در استان به 150 در هر صد هزار نفر می رسید اما اکنون این میزان به 25 در هر صد هزار نفر کاهش یافته است.
به گفته وی با این حال و با وجود کاهش چشمگیر شیوع سرطان مری در استان گلستان اما باز هم این نوع سرطان در استان بیشترین میزان شیوع را در دنیا و کشور دارد.
وی همچنین با هشدار نسبت به افزایش شیوع سرطان های روده بزرگ ، لنفاوی و پستان در استان تصریح می کند: این نوع سرطان ها در استان رو به افزایش است.
به گفته دکتر سمنانی یکی از علت های افزایش این بیماری ها استفاده از غذاهای آماده ، مصرف زیاد غذاهای سرخ شده و کباب شده و عدم تحرک است.
گفتنی است شیوع بالای این نوع سرطان ها در استان گلستان جمعی از اساتید و محققان دانشگاه علوم پزشکی را بر آن داشت تا مطالعه ای در زمینه عوامل موثر در ابتلای به این بیماری انجام دهند.
پژوهشگران این طرح مطالعات خود را به نقش سختی آب آشامیدنی در کاهش خطر مرگ ناشی از سرطان های مری و معده متمرکز کردند.
برمبنای این کار مطالعاتی که در مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان نتایج آن بیان شده است، سختی آب مربوط به کاتیون های منیزیم، کلسیم، استرانسیوم، آهن و یون های دیگر می باشد که با آنیون های بی کربنات، کربنات، سولفات و کروز به صورت محلول در آب وجود دارند.
از لحاظ علمی سختی کل آب عبارت از سختی موقت یا سختی کربناتی به اضافه سختی دانم یا غیرکربناتی است.
در این خصوص گفتنی است که طبق دستورالعمل های مجمع اروپایی و نیز استاندارد موسسه تحقیقات استاندارد ایران حداکثر مطلوب سختی آب mg/l 150 برحسب کربنات کلسیم و حداکثر مجاز آن 500 mg/l می باشد.
نتیجه این مطالعه که از سوی دکتر شهریار سمنانی، دکتر سیما بشارت، دکترعلی عربعلی، دکتر عباسعلی کشتکار، دکتر غلامرضا روشندل، دکتر نفیسه عبدالهی و ناصر بهنام پور از اساتید و محققان دانشگاه علوم پزشکی و مرکز تحقیقات گوارش و کبد گلستان ، گرگان انجام شد، نشان داد که سختی آب آشامیدنی در سطح اکولوژیک بر بروز سرطان مری و معده در مناطق شهری استان گلستان تاثیری ندارد.
همچنین براساس یافته های این مطالعه آب آشامیدنی مناطق شهری استان از آب های سبک و نسبتا سخت بوده و در محدوده استاندارد تعریف شده برای آب آشامیدنی قرار دارد و ارتباط معنی داری بین میزان سختی آب آشامیدنی و میزان بروز سرطان های مری و معده در مناطق مختلف استان وجود ندارد.
در خصوص روش انجام این مطالعه نیز گفتنی است که با مطالعه اکولوژیک از نمونه های جمع آوری شده از منابع آب آشامیدنی کلیه مناطق شهری گلستان میانگین سختی آب محاسبه و مورد استفاده قرار گرفت و نیز 264نفر از بیماران مبتلا به انواع سرطان های مری و معده مناطق شهری استان که از ایتدای سال 83تا پایان سال 84 تشخیص داده شده بودند وارد مطالعه شدند.
اطلاعات بیماران از قبیل سن، جنس، محل سرطان، نوع آسیب شناسی تومور و آدرس محل سکونت بررسی و سپس بیماران ساکن شهرهای مختلف و روستاها از یکدیگر تفکیک شدند و همچنین جمعیت ساکن در هر شهر به تفکیک سن و جنس موردبررسی قرارگرفت.
اما برای تکمیل این مطلب بدنیست نگاهی به این نوع سرطان ها و راههای درمان آن داشته باشیم.
سرطان مری عبارت است از هجوم سلولهای سرطانی به ناحیه مری که باعث تنگ شدن محل عبور غذا از مری به معده میشود، این امر باعث اشکال در بلع غذا و اختلال حرکتی عضله صاف مری و در نهایت باعث اختلال در هضم غذا میشود.
وقوع سرطان مری را به خوردن مواد کارسینوژن مثل نیتریتها ، مخدرهای دود شده ، سموم قارچی در سبزیجات ترش شده و نیز آسیب مخاطی ناشی از حبوبات فیزیکی طویل المدت نظیر چای داغ ، تنگیهای ناشی از تشعشع و آشالازی (اختلال حرکتی عضله مری) هم نسبت دادهاند.
علایم کلی این بیماری در قسمت عمده بیماران دیسفاژی پیشرونده (اشکال در بلع) به صورت کاهش وزن در مدت کوتاه میباشد، اشکال در بلع ابتدا مربوط به مواد غذایی جامد است و به تدریج پیشرفت نموده مشمول غذاهای نیمه جامد و حتی مایع نیز میگردد.
احساس توده و برجستگی در گلو و بلع دردناک، درد انتشار یابنده به سینه یا پشت، رگورژیتاسیون (بالا آمدن غذای هضم شده بدون زور و فشار) غذای هضم نشده همراه با تنفس بدبو و به دنبال آن سکسکه که ممکن است با استفراغ و پنومونی آسپیراتیو (التهاب لایههای ریه) همراه باشد، از دیگر علائم این بیماری است.
تشخیص در 95 درصد موارد بوسیله نمونه برداری از بافت زنده (وفاگوستروئودنوسکوپی همراه با بیوپسی داده میشود.
سایر روشهای تشخیصی شامل برونکوسکوپی ، مدیاستینوسکوپی ، اسکن توموگرافی کامپیوتری قفسه صدری و شکم میباشد که در صورت وسعت و گسترش تومور به مدیاستن و عقدههای لنفاوی پاراآئوتیک انجام میشود.
بسیاری از پزشکان معالجه خود را منحصر به کنترل بیماری مینمایند، جراحی تمام تومور (ازوفاکتومی) تنها در 40 درصد موارد میسر بوده و سلولهای تومورال باقیمانده کرارا در حاشیه ناحیه بریده شده ، وجود دارند.
همچنین اقدامات درمانی مشتمل بر شیمی چند دارویی ، رادیوتراپی به عنوان راه درمانی اولیه است.
در خصوص سرطان معده نیز گفتنی است معده یکی از اعضای موجود در شکم و بخشی از دستگاه گوارش است و مثل هر یک از اعضای دیگر بدن مستعد ابتلا به سرطان است.
پس از اینکه غذا جویده و بلعیده شد، از طریق لولهای به نام مری، از دهان وارد معده میشود معده عضوی کیسه مانند و دارای 5 قسمت مختلف است که ترشحات مختلفی برای هضم اولیه غذا ترشح میکند.
سرطان در هر کدام از این مناطق پنجگانه ممکن است شروع شود و گاهی علائم و میزان بهبودی برحسب محل ابتلا متفاوت است.
داخلیترین لایه، لایه ی مخاطی نامیده میشود و اکثر سرطانهای معده نیز از این قسمت شروع میشود، هر چه سرطان به بافتهای زیرین نفوذ کند، احتمال بهبودی نیز کاهش مییابد.
در این خصوص رئیس مرکز تحقیقات بیماری های گوارش و کبد تهران می گوید: تحقیقات انجام شده در کشور نشان می دهد که مصرف چای داغ تا 10 برابر میزان ابتلا به سرطان مری را افزایش می دهد.
به گفته دکتر ملک زاده ارتباط چای داغ با سرطان مری قطعی است .
این فوق تحصص گوارش اضافه کرد: عدم مصرف میوه و سبزی، رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان و استفاده از غذاهای مانده و مصرف سیگار و تریاک از دیگر مواردی است که خطرابتلا به سرطان مری را در افراد افزایش می دهد.
از سوی دیگر سرطان معده عبارت است از رشد خارج از کنترل سلولهای بدخیم در معده و از دسته سرطانهایی است که طی سالیان و به آرامی رشد میکند، ولی قبل از اینکه سرطان به معنای واقعی ایجاد شود، تغییراتی در لایههای معده ایجاد میشود.
متأسفانه در این بیماری در مراحل ابتدایی علائم چندانی دیده نمیشود و شاید به همین دلیل، سرطان معده در مراحل ابتدایی به سختی تشخیص داده میشود.
از علائم شایع سرطان معده میتوان به کاهش اشتها و کاهش وزن، درد معده، علائم مبهم سوءهاضمه مانند آروغ زدن، احساس پری معده حتی پس از خوردن مقادیر اندک غذا، تهوع و استفراغ، سوزش سردل و علائم شبیه به زخم معده اشاره کرد.
عفونت با نوعی باکتری به نام«هلیکو باکتر پیلوری» نیز منجر به زخم و التهاب معده مزمن میشود، البته بسیاری از افرادی که این میکروب را با خود دارند، هیچگاه به سرطان معده مبتلا نمیشوند.
همچنین کشیدن سیگار، مصرف الکل و سابقه جراحی روی معده که قبلاً به منظور کنترل زخم انجام شده باشد، از دیگر دلایل ابتلا به این بیماری می باشد.
پزشکان بدون مرز